ویاس (VYAS) چیست؟ مقایسه کامل با ریتالین و نکاتی برای مصرف

کلمات کلیدی اصلی: قرص ویاس، ویاس چیست، ویاس برای ADHD، ویاس یا ریتالین، لیزدگزامفتامین
کلمات کلیدی فرعی: داروی تمرکز، درمان بیش‌فعالی، داروی تقویت توجه، داروی لاغری محرک

اگر به دنبال راه‌حلی مؤثر برای درمان اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) هستید یا از داروی ریتالین نتیجه مطلوب نگرفته‌اید، احتمالاً نام قرص ویاس (VYAS) به گوشتان خورده است. این دارو در سال‌های اخیر به یکی از گزینه‌های محبوب درمان ADHD تبدیل شده و بسیاری از پزشکان آن را به عنوان جایگزینی مناسب برای ریتالین پیشنهاد می‌کنند.

در این مقاله قصد داریم با نگاهی کامل و دقیق، بررسی کنیم که ویاس چیست، چگونه عمل می‌کند، چه تفاوت‌هایی با ریتالین دارد و چه نکاتی را هنگام مصرف آن باید در نظر بگیریم.

 

قرص ویاس چیست؟

ویاس (VYAS) نام تجاری یک داروی محرک سیستم عصبی مرکزی به نام لیزدگزامفتامین (Lisdexamfetamine) است. این دارو از دسته‌ی آمفتامین‌ها محسوب می‌شود و به صورت پیش‌دارو (Prodrug) عمل می‌کند؛ یعنی پس از ورود به بدن، به ماده فعال دکستروآمفتامین تبدیل می‌شود.

دکستروآمفتامین با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، باعث بهبود توجه، کاهش بی‌قراری و تقویت عملکرد ذهنی در بیماران مبتلا به ADHD می‌شود.

 

عملکرد ویاس در بدن

نکته جالب در مورد ویاس این است که برخلاف بسیاری از داروهای محرک، بلافاصله در بدن فعال نمی‌شود. چون ویاس یک پیش‌دارو است، ابتدا باید در دستگاه گوارش جذب و سپس توسط آنزیم‌های خاصی به دکستروآمفتامین تبدیل شود.

 

ویاس برای چه کسانی تجویز می‌شود؟

ویاس معمولاً برای این موارد تجویز می‌شود:

درمان ADHD در کودکان بالای ۶ سال، نوجوانان و بزرگسالان

درمان اختلال پرخوری عصبی (BED) در بیماران بزرگسال

گاهی اوقات در مواردی خاص برای تقویت تمرکز در محیط‌های تحصیلی یا کاری (با تجویز پزشک)

 

 

 

تفاوت ویاس و ریتالین
ویاس برای افرادی که با ریتالین دچار نوسانات خلقی یا عوارض جانبی شدید می‌شوند، می‌تواند گزینه بهتری باشد.

بسیاری از افرادی که با اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) مواجه‌اند، با دو داروی ویاس و ریتالین آشنا هستند. هر دو این داروها محرک سیستم عصبی مرکزی هستند و در درمان ADHD نقش دارند، اما تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند.

اولین تفاوت در مدت اثر دارو است. ویاس معمولاً بین ۱۰ تا ۱۲ ساعت اثرگذاری دارد و به‌دلیل ساختار پیش‌دارویی‌اش، اثر آن تدریجی و یکنواخت است. در مقابل، ریتالین بسته به نوع فرمول آن (عادی یا طولانی‌اثر)، معمولاً بین ۴ تا ۸ ساعت عمل می‌کند و اثرش زودتر آغاز می‌شود.

از نظر شروع اثر، ویاس نسبت به ریتالین دیرتر عمل می‌کند، اما به همین دلیل نوسانات رفتاری کمتری ایجاد می‌کند. این ویژگی برای کسانی که از نوسانات خلقی یا افت ناگهانی انرژی در پایان اثر ریتالین شکایت دارند، یک مزیت محسوب می‌شود.

در مورد عوارض جانبی نیز تفاوت‌هایی دیده می‌شود. هر دو دارو ممکن است موجب کاهش اشتها و بی‌خوابی شوند، اما ویاس معمولاً با خشکی دهان، سردرد و اضطراب همراه است، در حالی‌که ریتالین ممکن است موجب تحریک‌پذیری، تهوع یا دل‌آشوبی شود.

یکی دیگر از نکات مهم، پتانسیل سوءمصرف این داروهاست. ویاس چون به‌صورت پیش‌دارو طراحی شده و نیاز به تبدیل در بدن دارد، احتمال سوءاستفاده کمتری دارد. اما ریتالین به‌خصوص در دوزهای بالا یا روش‌های غیرطبیعی مصرف (مثل استنشاق) می‌تواند خطر اعتیاد بیشتری داشته باشد.

در نهایت، انتخاب بین ویاس و ریتالین به شرایط خاص هر فرد، پاسخ بدن به دارو، شدت علائم و نظر پزشک بستگی دارد. برخی بیماران با ریتالین نتیجه بهتری می‌گیرند و برخی دیگر با ویاس کنترل بهتری روی تمرکز و رفتار خود دارند. مشورت با پزشک متخصص بهترین راه برای تصمیم‌گیری درست است.

عوارض جانبی ویاس

هر دارویی ممکن است در برخی افراد ایجاد عوارض کند. ویاس نیز از این قاعده مستثنی نیست. عوارض رایج عبارتند از:

کاهش اشتها و کاهش وزن

بی‌خوابی یا اختلال در خواب

خشکی دهان

اضطراب و عصبی بودن

تهوع یا سردرد

افزایش فشار خون یا ضربان قلب

 

در صورت بروز هرگونه علائم غیرعادی یا ناراحتی شدید، مصرف دارو را متوقف کرده و فوراً با پزشک مشورت کنید.

 

هشدارها و نکات مهم برای مصرف ویاس

 

عدم مصرف با MAOI: همزمانی با داروهای ضدافسردگی مهارکننده MAO ممکن است خطرناک باشد.

مصرف در بارداری: ایمنی مصرف ویاس در دوران بارداری و شیردهی کاملاً اثبات نشده است.

سوءمصرف: اگرچه ویاس نسبت به داروهایی مثل ریتالین یا آدرال خطر سوءمصرف کمتری دارد، اما باز هم باید با احتیاط مصرف شود.

 

 

سوالات متداول (FAQ)

آیا ویاس برای کودکان مناسب است؟
بله، در صورت تجویز پزشک، کودکان بالای ۶ سال می‌توانند از ویاس استفاده کنند.

آیا ویاس باعث کاهش وزن می‌شود؟
کاهش اشتها یکی از عوارض ویاس است، اما استفاده از آن برای لاغری به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

آیا ویاس اعتیادآور است؟
احتمال اعتیاد در دوزهای تجویزی بسیار پایین است، ولی مصرف خودسرانه یا بدون کنترل می‌تواند منجر به وابستگی شود.

ویاس بهتر است یا ریتالین؟
پاسخ قطعی ندارد. بسته به وضعیت بیمار، یکی ممکن است اثر بهتری داشته باشد. پزشک باید تصمیم بگیرد.

 

نتیجه‌گیری

قرص ویاس (VYAS) یک داروی مؤثر و نوین برای درمان اختلال ADHD است که با عملکرد تدریجی، عوارض کنترل‌شده و اثر طولانی‌تر، برای بسیاری از بیماران به‌خصوص نوجوانان و بزرگسالان مناسب‌تر از ریتالین است.
اگر شما یا عزیزانتان از مشکلات تمرکز، بیش‌فعالی یا اختلال پرخوری رنج می‌برید، گزینه‌هایی مانند ویاس می‌تواند راه‌حلی مؤثر و ایمن باشد.